#بخش_4
#هنر_ایران_تا_ظهور_اسلام
✅دوره ی نوسنگی ایران از میانه ی هزاره ی هفتم ق م اغاز شد.
?اثار ان ابزار به جای مانده از سنگ صیقل خورده.
?ان ها کشاورز و دام دار بودند.
✅هزاره ی پنجم تا سوم ق م در سرزمین ایران دوره ی #مس_و_سنگ بود.
?در این دوره سفالگری منقوش و مهره های کنده کاری شده با اشکال هندسی رواج یافت.
?در اواخر هزاره ی چهارم ق م #عیلامیان در جنوب غربی ایران شامل خوزستان و قسمتی از فارس و بخش های جنوبی دجله و فرات حکومتی به پایتختی #شوش تاسیس کردند.
?سفالینه های نخودی رنگ شوش به زیبایی و ظرافت مشهورند و نمایانگر صنعت پیشرفته ی سفالگری ان منطقه.
?از اواسط هزاره ی پنجم تمدن های مهم دیگری بوجود امدند از جمله:
?تمدن #سیلک نزدیک کاشان: اثار مکشوف در عمیق ترین لایه های ان نمایانگر معیشت ابتدایی جامعه ای کشاورز است.
?تمدن #چشمه_علی در جنوب شرق تهران: که از ان ابزارهای سنگی و استخوانی خوش ساخت و سفالینه های پیشرفته با نقوش زیبا به دست امده.
?تمدن #تپه_حصار نزدیک دامغان متعلق به هزاره ی سوم ق م که در ان علاوه بر ظروف سنگی و سفالی, اشیا فلزی نیز به دست امده.
?دیگر مراکز #استراباد گرگان و نواحی مختلف #دشت_قزوین
✅پدیده ی بسیار مهم هزاره ی سوم در ناحیه ی جنوب غربی ایران #اختراع_خط_میخی توسط عیلامیان بود.
✅اغاز دوره ی مفرغ (بکارگیری همبسته ی مس و قلع)در ایران هزاره ی دوم ق م
?در میانه ی هزاره دوم دسته هایی از نژاد سفیدپوست هند و اروپایی از دو مسیر وارد ایران شدند:
?گروهی از دریای خزر به نام هند و ایرانی وارد ایران شدند و در استراباد سکونت کردند.
ایین زرتشت حدود سده ی هشت ق م از میان این گروه برخاست.
?گروه دوم از قفقاز وارد ایران شدند و متشکل از دو قبیله ی مهم #مادها و #پارسها
?#مادها در مرکز و شمال غرب ایران (اصفهان, همدان, کردستان تا آذربایجان)
و
?#پارسها کمی بعدتر در جنوب و جنوب غربی ایران (کرمان, فارس و خوزستان) مستقر شدند.
?پادشاهی #مادها در سال 708 ق م با مرکزیت #هگمتانه (همدان) اغاز شد و یک قرن و نیم دوام یافت و دولت اشور را در 605 ق م منقرض کرد.
?#پارسها پادشاهی #هخامنشی را در جنوب ایران بوجود اوردند که در 550 ق م کشور ماد را تسخیر کردند و امپراتوری خود را تا سوریه و مصر و یونان بنیان گذاردند.
✅عصر #آهن در ایران حدود سده ی 12 ق م پدید امد.
?در لرستان که نزدیک به مرکز شوش و متاثر از فرهنگ و هنر ایران بود تمدنی پا گرفت که درمفرغکاری و آهنکاری پیشرفت بی سابقه یافت.
✅تمدن #مانایی حدود 8 قرن ق م در غرب دریاچه ی ارومیه شکل گرفت.
?این تمدن در #حسنلو صاحب هنری امیخته از خصوصیات محلی با عناصر #آشوری در غرب و #اورارتو در شمال شد.
?گنجینه ی حسنلو مربوط به قرن 7ق م است.
✅در 645 ق م دولت عیلام توسط فرمانروای آشور,#آشور_بانیپال مغلوب و منقرض شد و زمینه برای قدرت گرفتن دولت #هخامنشی مساعد شد.
✅بقایای کاخ کورش در پاسارگاد نمایانگر معماری باشکوه و تزئینات اقتباس شده از هنر #اورارتو و #آشور و #بابل است.
✅کاخ تخت جمشید که داریوش و سپس خشایارشاه ان را برپا کردند از جهت #نقشه_کف با نظایرش در اشور و بابل تفاوت داشت.
?عنصر اصلی ان را تالار بار عامی بزرگ به نام #آپادانا تشکیل داده.و احتمالا تکامل یافته ی #خیمه با سقفی گسترده و متکی بر خوبی از ستون بوده.
✅از انجا که زرتشت چند خدایی را منسوخ کرد در هنر هخامنشی ساخت تندیس بت و پرستشگاهای مختلف از رواج افتاد.
?آتشکده ها تنها ساختمان های دینی هخامنشیان بودند.
?اثار ان ها:
?مقابر شاهی کنده کاری در #پاسارگاد و #نقش_رستم
?نقوش برجسته فروهر و فرشتگان دین زرتشت از جمله مهر(میترا) و ناهید (آناهیتا)
?پادشاهان و ملازمان در صحنه های تشریفاتی و ایینی, شکار و پیکار
?دیوارهای سنگی کاخ ها
?پپکره های سنگی جانورانی چون:
?شیر
?گاو
?اسب
?و موجودات افسانه ای چون نره گاو بالدار با سر ادمی
?شیر بالدار با سر عنقا یا شیر دال
?و سنگ نوشته های بیشمار به خط #میخی_پارسی
✅ نقوش نیم برجسته بر سنگ دیواره های مجموعه تخت جمشید یادآور هنر #آشور و #بابل در سده های نهم تا هفتم ق م است.
?این نقوش صفوف تشریفاتی درباریان و سربازان جاوید و خراجگزاران اقوام مختلف امپراتوری ایران است که با حالتی رسمی و اندک حرکات دست و پا, و چهره و اندامی نیم رخ برجا خشک شده اند.
هیکل های همه قایم و همشکل و جامه ها قالبزده و صورت ها عاری از نیروی زندگی است.
✅هنرهای فرعی هخامنشی:
نقره سازی
لعابکاری
منبتکاری
ریخته گری
بافندگی پارچه و فرش
✅در بعضی اثار هخامنشی نفوذ هنر یونانی را می توان دید.
✅اسکندر مقدونی در 331 سلسله ی هخامنشی را منقرض کرد و #سلوکوس سردار اسکندر در ایران به فرمانروایی رسید و دولت #سلوکیان و دوران #یونانی_مآبی در این کشور مستقر شد.
#تاریخ_هنر
#پرویز_مرزبان
منبع