توليد فيلم تلويزيوني در ساختار مشاركتي
نكاتي در باب توليد تله فيلم: تله فيلم كه در ايران علاوه بر اين عنوان به عناوين ديگري هم چون فيلم تلويزيوني، فيلم ۹۰ دقيقه اي و البته به غلط، سينمايي تلويزيوني نيز شناخته شده، گونه اي فيلم براي تلويزيون است كه عموما موضوعات ساده و عامه پسندتري نسبت به فيلم هاي سينمايي دارد و تاريخچه آن تقريبا به اندازه خود تلويزيون است.
از وقتي تلويزيون پا به عرصه وجود نهاد همراه آن نياز به برنامه هاي سرگرم كننده، جذاب و آموزش دهنده نيز زاده شد و تله فيلم يا همان فيلم تلويزيوني كه مدت آن از ۷۰ تا ۹۰ دقيقه است، يكي از پاسخ هاي توليدكنندگان به اين نياز بود. بسياري از كارگردان هاي بنام سينماي جهان، ابتدا از تلويزيون و ساخت تله فيلم كارشان را شروع كرده اند. جان فرانكن هايمر، سيدني لومت و جورج ري هيل كساني هستند كه در دهه ۵۰ ميلادي در تلويزيون فعاليت مي كردند. كارگردان هاي ايراني هم چون مرحوم علي حاتمي نيز ابتدا با اين نوع فيلمسازي پا به عرصه سينما نهادند. متاسفانه در كشور ما به اشتباه چنين باب شده كه هر كس به فيلمسازي علاقه دارد ابتدا به عنوان دست گرمي تله فيلمي مي سازد و آن را سكويي براي رسيدن به سينما مي داند. اين نوع نگرش به فيلم تلويزيوني يكي از دلايل پيشرفت نكردن اين قالب تلويزيوني است. گرچه فيلم تلويزيوني به دليل استفاده از بودجه دولتي و نيمه دولتي فارغ از هرگونه شكست تجاري و برگشت سرمايه مي تواند بهترين عرصه براي تجربه موضوعات بديع و جريان ساز باشد، اما با بودجه دولتي كه بيت المال است، نبايد به تجربه و آزمون و خطا دست زد و يك قالب فيلمسازي كه استانداردهاي متفاوتي دارد، نمي تواند تمريني براي قالب ديگر فيلمسازي با استانداردهاي متفاوت باشد.
استانداردهاي توليد تله فيلم
از شاخصه هاي جهاني توليد در فيلم هاي تلويزيوني مي توان به موارد زير اشاره كرد:
هزينه توليد تله فيلم كم است و گروه توليد آن با حداقل نفرات ممكن شكل مي گيرد. فيلمنامه تله فيلم ها كاربردي است. يعني با موضوعات آموزشي يا رسانه اي سفارش داده مي شود. تله فيلم ها به صورت ادواري از شبكه هاي تلويزيوني و كابلي پخش مي شود. تله فيلم ها به شبكه هاي تلويزيوني فروخته مي شود و درآمدزايي دارد. در تله فيلم ها از دو سه بازيگر چهره استفاده مي شود.
استفاده هاي كاربردي
با توجه به ويژگي هايي كه براي تله فيلم ها برشمرده شد، مي توان به استفاده هاي كاربردي كه از اين قالب تلويزيوني با توجه به ظرفيت آن برمي آيد، اشاره كرد. صدا و سيما براي توليد بخش بزرگي از برنامه هاي خود با ارگان هاي مختلف دولتي و شركت هاي خصوصي مشاركت مي كند و به عبارتي، برنامه هايي با عنوان برنامه هاي مشاركتي ساخته مي شود. توليد برنامه هاي تلويزيون يك چرخه اقتصادي خوب و در ادامه اشتغالزايي به همراه خواهد داشت و هم چنين ساخت برنامه مشاركتي گامي به سمت اقتصاد مشاركتي و پوياست. از ديگر مزاياي اين شيوه توليد اگر درست به اجرا درآيد دخيل بودن سليقه هاي مختلف و چندصدايي شدن برنامه هاست. درست اجرا شدن به اين معنا كه بار هنري اثر بايد بر بخش صنعتي آن بچربد.
توليد در ساختار مشاركتي
سازمان ها، وزارتخانه ها، شركت ها و حتي افراد حقيقي با توجه به ويژگي هاي تله فيلم كه گفته شد به سرمايه گذاري در عرصه تله فيلم علاقه دارند. اول اين كه فيلم تلويزيوني به لحاظ دكوپاژ، ميزانسن و فرم اجرا، پيچيدگي هاي سينمايي را ندارد و اثر قابل فهم و روان تري است. از لحاظ فرم بصري و شكل روايت، فيلم تلويزيوني بسيار ساده تر از يك فيلم سينمايي است. دوم اين كه مخاطبان تلويزيون در بسياري از شهرهاي كوچك و بزرگ و با فرهنگ هاي مختلف همزمان شاهد تماشاي يك فيلم تلويزيوني هستند، در صورتي كه فيلم سينمايي را مخاطب به انتخاب خودش در سالن سينما مي بيند. بر اين اساس، توليد تله فيلم مي تواند به عنوان يك ساختار مشاركتي در نظر گرفته شود كه در اين صورت سازمان هايي كه علاقه مندند در اين حوزه با موضوعات مورد علاقه شان سرمايه گذاري كنند به سمت اين مشاركت سوق داده شوند. به عنوان مثال حتي براي مناسبت هاي مذهبي نهادهايي مانند حوزه هنري، واحدهاي تبليغي حوزه هاي علميه و… مي توانند وارد عرصه سرمايه گذاري شوند و با نظارت محتوايي، حتي بخشي از مسئوليت سازمان در اين بخش را نيز به شكل غيررسمي به عهده بگيرند. مركز گسترش سينماي مستند و تجربي هم كه تجربه بسياري در زمينه مشاركت فيلمسازان و توليدات مشاركتي دارد، مي تواند شريك مناسبي براي توليدات مشاركتي با سازمان براي فيلمسازان جوان باشد، به نحوي كه بخشي از هزينه هاي فيلم توسط مركز گسترش و فيلمساز و بخشي توسط سازمان تأمين شود يا سازمان ميراث فرهنگي و بسياري نهادهاي ديگر كه علاقه مند به سرمايه گذاري در اين بخش باشند. تله فيلم و هر گونه برنامه ديگري كه به صورت مشاركتي توليد مي شود براي دستيابي به اهداف تبليغاتي خود، به استمرار در توليد، تكرار و بازپخش از شبكه هاي مختلف تلويزيوني نياز دارد تا در مخاطب احساس نياز و اشتياق به ديدن و پيگيرشدن به وجود آورد.
منبع: روزنامه جام جم (مريم رها)